Bát cương trong Y Học Cổ Truyền

Sau khi áp dụng tứ chẩn trong thăm khám, các Bác sĩ Y học cổ truyền sẽ dựa vào bát cương để đánh giá được vị trí, tính chất, trạng thái và xu thế chung của bệnh tật giúp cho việc chẩn đoán nguyên nhân và đề ra các phương pháp chữa bệnh chính xác.

BÁT CƯƠNG LÀ GÌ?

Bát cương là nền tảng quan trọng để các Bác sĩ dựa vào để chẩn đoán bệnh tật, bao gồm tám cương lĩnh: biểu và lý (ngoài và trong), hàn và nhiệt, hư và thực, âm và dương. Trong đó, âm dương là hai cương lĩnh tổng quát nhất gọi là tổng cương.

Tám nguyên tắc của bát cương khái quát về bốn mâu thuẫn: biểu và lý phân biệt vị trí; hàn và nhiệt phân biệt tính chất; hư và thực phân biệt tình trạng bệnh; âm và dương là tổng quát. Phân tích và tổng hợp các yếu tố này giúp Bác sĩ nhận thức toàn diện về đặc điểm và tính chất khác nhau của bệnh tật.

NỘI DUNG CỦA BÁT CƯƠNG

Biểu và lý

Là 2 cương lĩnh để tìm vị trí nông sâu của bệnh tật, đánh giá tiên lượng và đề ra các phương pháp chữa bệnh thích hợp.

Biểu chứng

• Bệnh còn bên ngoài, ở nông; bệnh cảm mạo và bệnh truyền nhiễm giai đoạn đầu.
• Các biểu hiện lâm sàng: phát sốt, sợ gió, sợ lạnh, rêu lưỡi trắng, mỏng, mạch phù, đau đầu, đau mình, ngạt mũi, ho.

Lý chứng

• Bệnh ở bên trong, ở sâu thường là bệnh truyền nhiễm ở các giai đoạn toàn phát và có biến chứng như mất nước, mất điện giải, chảy máu.
• Các biểu hiện lâm sàng: sốt cao, khát, mê sảng, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, nước tiểu đỏ, nôn mửa, đau bụng, táo hay tiêu chảy, mạch trầm,…

Hàn và nhiệt

Là 2 cương lĩnh dùng để đánh giá tính chất của bệnh, từ đó chẩn đoán các loại hình của bệnh.

Hàn chứng

Các biểu hiện lâm sàng: sợ lạnh, thích ấm, miệng nhạt không khát, sắc lỏng, chất lưỡi nhạt, rêu lưỡi trắng, trơn ướt, mạch trầm trì.

Nhiệt chứng

Các biểu hiện lâm sàng: sốt, thích mát, mặt đỏ, mắt đỏ, tay chân nóng, tiểu tiện ngắn, đỏ, đại tiện táo, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng khô, mạch sác.

Hư và thực

Là 2 cương lĩnh dùng để đánh giá trạng thái người bệnh và tác nhân gây bệnh.

Hư chứng

Các biểu hiện lâm sàng: tinh thần yếu đuối, sắc mặt trắng bợt, người mệt mỏi, không có sức, gầy, hồi hộp, thở ngắn, tự ra mồ hôi hoặc ra mồ hôi trộm, đi tiểu luôn hay không tự chủ, chất lưỡi nhạt, mạch tế nhược,…

Thực chứng

Các biểu hiện lâm sàng: tiếng thở thô mạnh, phiền táo, ngực bụng đầy chướng, đau cự án, táo, mót rặn, bí tiểu tiện, đái buốt, đái dắt, rêu lưỡi vàng, mạch thực hữu lực.

Âm và dương

Là 2 cương lĩnh tổng quát để đánh giá xu thế chung của bệnh tật vì những hiện tượng hàn, nhiệt, hư thực luôn phối hợp và lẫn với nhau. Sự mất cân bằng âm dương biểu hiện bằng sự thiên thắng (âm thịnh, dương thịnh) và sự thiên suy (âm hư, dương hư, vong âm, vong dương).

Âm chứng và dương chứng

• Âm chứng: người lạnh, tay chân lạnh, tinh thần mệt mỏi, thở nhỏ, thích ấm, không khát, tiểu tiện trong dài, đại tiện lỏng; nằm quay vào trong, mặt trắng, lưỡi nhạt, mạch trầm nhược.
• Dương chứng: tay chân ấm, tinh thần hiếu động, thở to thô, sợ nóng, khát, tiểu tiện đỏ, đái ít, đại tiện táo, nằm quay ra ngoài, mặt đỏ, lưỡi đỏ, mạch hoạt sác, phù sác có lực.

Âm hư và dương hư

• Âm hư: triều nhiệt nhức trong xương, ho khan, khô họng, hai gò má đỏ, ra mồ hôi trộm, ngũ tâm phiền nhiệt, khó ngủ vật vã, lưỡi đỏ, rêu ít, mạch tế sác.
• Dương hư: sợ lạnh, tay chân lạnh, ăn không tiêu, di tinh, liệt dương, đau lưng, mỏi gối, rêu lưỡi trắng, chất lưỡi nhạt, ỉa chảy, tiểu tiện trong dài, mạch nhiệt, vô lực.

Vong âm và vong dương

• Vong âm: mồ hôi nóng và mặn không dính, tay ấm, lưỡi khô, mạch phù vô lực, mạch xích yếu, khát, thích uống nước lạnh.
• Vong dương: mồ hôi lạnh, vị nhạt và dính, tay lạnh, lưỡi nhuận, mạch phù sác vô lực và mạch vị muốn tuyệt, khát, thích uống nước nóng.

SỰ PHỐI HỢP GIỮA CÁC CƯƠNG LĨNH

Biểu lý hàn nhiệt

Chứng	Triệu chứng lâm sàng	Bệnh
Biểu hàn	Sợ lạnh nhiều, sốt ít, đau người, không có mồ hôi, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù khẩn	Cảm mạo phong hàn
Biểu nhiệt	Sợ lạnh ít, sốt nhiều, miệng hơi khát, có mồ hôi, đau, lưỡi đỏ, mạch phù sác	Cảm mạo phong nhiệt, ôn bệnh ở phần vệ
Lý hàn	Người lạnh, chân tay lạnh, sắc mặt trắng xanh, không khát, thích uống nước nóng, ít nói, tiểu tiện trong, đại tiện lỏng, rêu trắng, lưỡi nhạt, mạch trầm trì	Thận dương hư hàn, tỳ vị hư hàn
Lý nhiệt	Mắt đỏ, người nóng, miệng khô khát, thích uống nước lạnh, phiền táo, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng, mạch hồng sác	Nhiệt ở khí phận (hay nhiệt ở dương minh)

Biểu lý hư thực

Gồm bốn chứng: biểu hư, biểu thực, lý hư, lý thực.

Chứng	Triệu chứng lâm sàng	Bệnh
Biểu hư	Tự ra mồ hôi, sợ gió, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù hoãn	Cảm mạo phong hàn thể trúng phong
Biểu thực	Không có mồ hôi, sợ lạnh, đau mình, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù khẩn	Cảm mạo phong hàn thể thương hàng
Lý hư, lý thực	Giống như phần hư thực trong nội dung của bát cương

Bát cương giữ vai trò quan trọng giúp các Bác sĩ Y học cổ truyền phân tích bệnh tật một cách toàn diện và chi tiết, xác định chính xác bản chất của bệnh tật và lựa chọn nguyên tắc điều trị phù hợp và hiệu quả nhất.

PHƯƠNG PHÁP KHÁM – CHỮA BỆNH TẠI ÁNH AN HEALTHCARE

Ánh An Healthcare tự hào là cơ sở y tế uy tín với đội ngũ chuyên gia dày dặn kinh nghiệm, chuyên môn cao trong lĩnh vực khám chữa bệnh bằng phương pháp Y học cổ truyền. Ánh An Healthcare cam kết mang đến cho người bệnh điều kiện lý tưởng phục vụ cho quá trình phục hồi sức khỏe với:

• Đội ngũ Y – Bác sĩ chuyên môn cao: có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực y tế, thường xuyên được đào tạo và cập nhật các phương pháp mới để áp dụng trong công tác khám chữa bệnh.
• Phương pháp thăm khám – chẩn đoán – điều trị kết hợp Đông – Tây Y: áp dụng những tinh hoa của phương pháp Y học cổ truyền trong thăm khám – chẩn đoán – điều trị (tứ chẩn, bát cương, châm cứu, xoa bóp bấm huyệt, thuốc thang) kết hợp phát huy sự tiên tiến của Y học hiện đại.
• Cơ sở vật chất tiện nghi: trang bị đầy đủ trang thiết bị y tế phục vụ cho quá trình khám chữa bệnh; không gian sạch sẽ, đảm bảo riêng tư cho người bệnh.
• Chi phí hợp lý: chi phí được niêm yết và công khai minh bạch, phù hợp với nhiều đối tượng.

Tham khảo chuyên môn: BS. CKII. Trần Văn Năm

• Châm cứu có tác dụng gì?
• Xoa bóp bấm huyệt có tác dụng gì?
• Y học Cổ truyền chữa được những bệnh nào?
• Phòng khám Ánh An có tốt không?
• Phòng khám Y học Cổ truyền tại Tân Bình?